Η γήρανση του πληθυσμού, οι διακεκομμένες εργασιακές διαδρομές και οι «τρύπες» στην ασφαλιστική ιστορία χιλιάδων πολιτών δημιούργησαν τα τελευταία χρόνια μια νέα πραγματικότητα: εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας προσλαμβάνονται μέσω στοχευμένων προγραμμάτων της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) όχι μόνο για να προσφέρουν ουσιαστικό έργο, αλλά και για να συμπληρώσουν τα ένσημα που τους λείπουν έως τη συνταξιοδότηση.

Σε αυτό ακριβώς το σταυροδρόμι παρενέβη το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, με την απόφαση 2140/2025 (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων): έθεσε σαφή φραγμό στις απολύσεις εργαζομένων 65–74 ετών που απασχολούνται μέσω προγραμμάτων ΔΥΠΑ για τη συμπλήρωση συντάξιμου χρόνου, αναγνωρίζοντας ότι ο κοινωνικός σκοπός και το συνταγματικό δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση υπερισχύουν.

Πέρα από την άμεση προστασία που παρέχει, η απόφαση λειτουργεί ως «οδικός χάρτης» για χιλιάδες ωφελούμενους και εργοδότες (ιδίως δήμους), διότι αποσαφηνίζει ότι η λήξη της επιδότησης δεν σημαίνει αυτομάτως και λήξη της εργασιακής σχέσης—ιδίως όταν ο εργοδότης επιθυμεί τη συνέχιση και όταν ο πρωταρχικός σκοπός είναι η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Τι έκρινε το δικαστήριο – Τα βασικά σημεία

• Πυρήνας του προγράμματος ΔΥΠΑ: Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι ο βασικός στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι η συμπλήρωση του απαιτούμενου συντάξιμου χρόνου ώστε οι εργαζόμενοι να θεμελιώσουν δικαίωμα σύνταξης.
• Συνέχιση μετά το 24μηνο: Η λήξη της επιχορήγησης μετά το 24μηνο δεν εμποδίζει τη συνέχιση της εργασιακής σχέσης εφόσον ο εργοδότης το επιθυμεί. Με άλλα λόγια, το επιδοτούμενο σκέλος τελειώνει, όχι κατ’ ανάγκην και η εργασιακή σχέση.
• Συνταγματική στάθμιση: Για αυτές τις συμβάσεις δεν εφαρμόζεται ο περιορισμός συνέχισης που προβλέπεται στα άρθρα 103 παρ. 7–8 του Συντάγματος και στο άρθρο 36 του ν. 4765/2021, γιατί υπερισχύουν η ειδική προστασία του γήρατος (άρθρο 21 παρ. 3) και το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 5), με συνεκτίμηση της αναλογικής ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1).
• Προσωρινή ρύθμιση – δεσμεύσεις εργοδότη: Διατάχθηκε προσωρινή αποδοχή των υπηρεσιών των αιτούντων και καταβολή των νόμιμων αποδοχών μέχρι την οριστική κρίση. Προβλέπεται χρηματική ποινή 3.000 € υπέρ καθενός σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, ενώ τα δικαστικά έξοδα βαρύνουν τον εργοδότη (τον δήμο).
• Πλαίσιο ηλικίας και πρακτική εμβέλεια: Η απόφαση «φρενάρει» απολύσεις 65–74 ετών όταν ο σκοπός είναι η συμπλήρωση ενσήμων. Ταυτόχρονα, το σκεπτικό της ενισχύει και τις διεκδικήσεις όσων εντάχθηκαν σε προγράμματα 55–68, όταν επιδιώκουν να παραμείνουν έως τη συνταξιοδότηση.

Η συγκεκριμένη υπόθεση: τι συνέβη

Δύο εργαζόμενοι, προσληφθέντες από δήμο με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης ΙΔΟΧ στο πλαίσιο προγράμματος επιχορήγησης μακροχρόνια ανέργων 55–68 ετών (ΔΥΠΑ):

• ΠΕ Διοικητικού (55 ετών): πρόσληψη 8/4/2022, λήξη επιδότησης 7/4/2024.
• ΔΕ Υπαλλήλων Γραφείου (63 ετών): πρόσληψη 21/3/2022, λήξη επιδότησης 21/3/2024.

Και οι δύο κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του δήμου επί 24 μήνες (πλήρες ωράριο, πενθήμερο). Μετά τη λήξη της επιχορήγησης, ο δήμος δήλωσε ότι δεν θα συνεχίσει να δέχεται τις υπηρεσίες τους.
Οι εργαζόμενοι αντέτειναν ότι ο σκοπός των συμβάσεων τους δεν εξαντλείται στο επιδοτούμενο 24μηνο, αλλά είναι η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος:

• Η πρώτη εργαζόμενη θεμελιώνει μειωμένη σύνταξη στις 16/8/2028 (62 ετών).
• Ο δεύτερος εργαζόμενος συνταξιοδοτείται στις 14/2/2026 (67 ετών).

Το δικαστήριο έκρινε ότι:

• Η παροχή των υπηρεσιών τους είναι αναγκαία για τη λειτουργία του δήμου (πάγιες ανάγκες, αποκτηθείσα εμπειρία, δηλωμένη ικανοποίηση του εργοδότη).
• Η συνέχιση της απασχόλησης είναι ζωτική για τους ίδιους—όχι μόνο για το εισόδημα, αλλά κυρίως για την ολοκλήρωση του συντάξιμου χρόνου, δηλαδή για τον κορυφαίο κοινωνικό σκοπό του προγράμματος.
• Διατάχθηκε προσωρινά ο δήμος να δέχεται την εργασία τους και να καταβάλλει αποδοχές έως την οριστική απόφαση. Αν αυτή καθυστερήσει, η προσωρινή απασχόληση συνεχίζει μέχρι:
  • 16/8/2028 για την πρώτη εργαζόμενη,
  • 14/2/2026 για τον δεύτερο,
    δηλαδή μέχρι τα χρονικά ορόσημα όπου πιθανολογείται ότι θα έχουν συμπληρώσει τον αναγκαίο χρόνο για συνταξιοδότηση.

Τι σημαίνει πρακτικά για εργαζόμενους και εργοδότες

Για εργαζόμενους (ιδίως 65–74 και ενταγμένους σε προγράμματα 55–68):

• Η απόφαση προσφέρει ισχυρό προηγούμενο: όταν ο αποδεδειγμένος σκοπός είναι η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, η λήξη της επιχορήγησης δεν ισοδυναμεί με αυτόματη απόλυση—ιδίως αν ο εργοδότης δείχνει βούληση συνέχισης.
• Παρέχει εργαλείο για ασφαλιστικά μέτρα με αίτημα προσωρινής ρύθμισης της κατάστασης μέχρι την οριστική κρίση.

Για δήμους και λοιπούς εργοδότες:

• Η απόφαση διευκρινίζει ότι, όπου υπάρχουν πάγιες ανάγκες και πραγματική βούληση συνέχισης, η εργασιακή σχέση μπορεί να παραταθεί πέρα από το 24μηνο της επιδότησης.
• Η μη συμμόρφωση σε προσωρινές διαταγές/αποφάσεις επισύρει χρηματική ποινή και δικαστικά έξοδα.
• Συνιστάται σαφής τεκμηρίωση αναγκών και προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού, ιδίως όταν τα καθήκοντα είναι διαρκή.

Η απόφαση 2140/2025 δεν είναι απλώς μια νομική τελεία· είναι άνω τελεία που αλλάζει τη σύνταξη της εργασιακής κανονικότητας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους. Θέτει στο κέντρο της κρίσης το συνταγματικό πρόσταγμα της προστασίας του γήρατος και της κοινωνικής ασφάλισης και υπενθυμίζει ότι τα προγράμματα απασχόλησης της ΔΥΠΑ έχουν κοινωνική αποστολή: να κλείνουν ασφαλιστικές εκκρεμότητες με αξιοπρέπεια, όχι να δημιουργούν νέα αδιέξοδα με το πέρας της επιδότησης.

Για τους εργαζόμενους, ανοίγει έναν ρεαλιστικό δρόμο διεκδίκησης έως την πόρτα της σύνταξης· για τους εργοδότες—ιδίως την αυτοδιοίκηση—προσφέρει σαφή κανόνα στάθμισης μεταξύ λειτουργικών αναγκών και κοινωνικού σκοπού. Σε μια αγορά εργασίας που οφείλει να είναι συμπεριληπτική και δίκαιη, η απόφαση λειτουργεί ως σημείο αναφοράς: η επιδότηση μπορεί να λήγει, αλλά το δικαίωμα στην ασφάλιση και ο σεβασμός στην προσφορά των ανθρώπων δεν λήγουν ποτέ.

2140/202565+ΔΥΠΑ