Η Συρία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο και επικίνδυνο σημείο καμπής. Οι Σύροι αντάρτες ανακοίνωσαν ότι κατέλαβαν την πρωτεύουσα Δαμασκό, σηματοδοτώντας το τέλος της 24χρονης διακυβέρνησης του Μπασάρ αλ Άσαντ. Το γεγονός συνοδεύεται από μια ταχύτατη προέλαση των ανταρτικών δυνάμεων σε ολόκληρη τη χώρα, αφήνοντας πίσω του ένα εύθραυστο σκηνικό που απειλεί να αναφλέξει εκ νέου τη Μέση Ανατολή.

Η αστραπιαία προέλαση των ανταρτών

Από τις 27 Νοεμβρίου, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, με επικεφαλής την ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), ξεκίνησαν μια εντυπωσιακή στρατιωτική επιχείρηση που τους οδήγησε στην καρδιά της Δαμασκού μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Αυτή η επιχείρηση χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη επιτυχία των ανταρτών εδώ και χρόνια, αφού πέτυχαν να κυριεύσουν βασικές πόλεις και στρατηγικά σημεία, συμπεριλαμβανομένων των Χομς, Χαλεπίου και Χάμα.

Η κατάληψη της Χομς ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη. Ως κομβικό σημείο που συνδέει τη Δαμασκό με τις παραθαλάσσιες επαρχίες Λατάκεια και Ταρτούς, η πτώση της έκοψε τον βασικό εφοδιαστικό δρόμο των κυβερνητικών δυνάμεων προς τις περιοχές που παραμένουν υπό τον έλεγχό τους. Οι αντάρτες προχώρησαν, επίσης, στην κατάληψη της φυλακής Σαϊντνάγια, ελευθερώνοντας εκατοντάδες κρατούμενους, γεγονός που ενίσχυσε την εικόνα τους ως “απελευθερωτές”.

Η επιχείρηση των ανταρτών χαρακτηρίστηκε από την πλήρη απουσία αντίστασης από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Σύμφωνα με αναφορές, ο συριακός στρατός εγκατέλειψε κρίσιμα σημεία χωρίς να δώσει μάχη, ενώ ορισμένες μονάδες παραδόθηκαν οικειοθελώς στους αντάρτες.

Η φυγή του Άσαντ: Φήμες και αβεβαιότητα

Η τύχη του Μπασάρ αλ Άσαντ παραμένει ασαφής. Παρά την επίσημη διάψευση από τα συριακά κρατικά μέσα ότι εγκατέλειψε τη χώρα, οι αντάρτες υποστηρίζουν πως ο Άσαντ διέφυγε με αεροπλάνο. Ειδήσεις που προέρχονται από την αντιπολίτευση υποδηλώνουν ότι το αεροσκάφος του κατερρίφθη, προσθέτοντας δραματικό τόνο στην εξέλιξη της κατάστασης.

Την ίδια στιγμή, διεθνή μέσα, όπως η The Telegraph, αναφέρουν ότι η οικογένεια του Άσαντ έχει ήδη εγκαταλείψει τη Συρία με προορισμό τη Ρωσία. Αν και δεν είναι σαφές ποια μέλη της οικογένειας διέφυγαν, η πληροφορία ενισχύει τις φήμες για κατάρρευση του καθεστώτος.

Την Κυριακή, ο συριακός στρατός ανακοίνωσε επισήμως στα μέλη του ότι η εποχή Άσαντ τελείωσε, μια κίνηση που ερμηνεύεται ως παραδοχή της ολοκληρωτικής ήττας του καθεστώτος.

Η Δαμασκός στο χείλος της ανθρωπιστικής κρίσης

Η κατάληψη της Δαμασκού δεν έφερε μόνο πολιτικές και στρατιωτικές αλλαγές, αλλά και χάος στους δρόμους της πόλης. Χιλιάδες πολίτες έσπευσαν να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα, γεμίζοντας τα σύνορα με τον Λίβανο. Όσοι παρέμειναν πίσω, έσπευσαν να προμηθευτούν τρόφιμα και καύσιμα, εν μέσω φόβων για παρατεταμένες συγκρούσεις και ελλείψεις.

Ο ΟΗΕ, ανησυχώντας για την ασφάλεια του προσωπικού του, ανακοίνωσε την απομάκρυνση μη κρίσιμου προσωπικού από τη Συρία, ενώ προειδοποίησε για ανθρωπιστική καταστροφή εάν η κατάσταση δεν σταθεροποιηθεί άμεσα.

Η γεωπολιτική διάσταση της κρίσης

Η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ έχει ευρύτερες γεωπολιτικές συνέπειες.

1. Η αποδυνάμωση των συμμάχων του Άσαντ:
   • Η Ρωσία, απορροφημένη από τον πόλεμο στην Ουκρανία, απέτυχε να προσφέρει ουσιαστική στήριξη στο συριακό καθεστώς.
   • Το Ιράν, λόγω των τακτικών ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών, είδε τους δικούς του αντιπροσώπους στη Συρία να αποδυναμώνονται.
   • Η Χεζμπολάχ, επίσης, ήταν ανίκανη να αντιδράσει αποτελεσματικά, καθώς έχει αποδυναμωθεί από μακροχρόνιες συγκρούσεις με το Ισραήλ.
2. Η στάση του Ισραήλ:
   Το Ισραήλ, ανησυχώντας για τη ρευστότητα στην περιοχή, ενίσχυσε τις δυνάμεις του στα Υψίπεδα του Γκολάν. Παρόλο που δήλωσε πως δεν προτίθεται να παρέμβει, η παρουσία στρατευμάτων κοντά στη γραμμή εκεχειρίας προκαλεί φόβους για πιθανή εμπλοκή σε περίπτωση επέκτασης της σύγκρουσης.
3. Η αραβική σιωπή:
   Αν και πολλές αραβικές χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είχαν προσφέρει “σωσίβιο” στον Άσαντ στο παρελθόν, σήμερα τηρούν ουδέτερη στάση, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για τους αντάρτες.

Μια χώρα στο χείλος της διάλυσης

Η πτώση της Δαμασκού μπορεί να σηματοδοτεί το τέλος του καθεστώτος Άσαντ, αλλά ανοίγει μια νέα, απρόβλεπτη περίοδο για τη Συρία. Με τους αντάρτες να έχουν επικεφαλής μια οργάνωση με ρίζες στην Αλ Κάιντα, οι ανησυχίες για τη σταθερότητα στην περιοχή είναι έντονες. Η διεθνής κοινότητα καλείται να επέμβει άμεσα για να αποτρέψει μια νέα ανθρωπιστική κρίση και να αποκαταστήσει την τάξη, καθώς η Συρία κινδυνεύει να γίνει ξανά το επίκεντρο αιματηρών συγκρούσεων.

Το μέλλον της Συρίας, αλλά και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, μοιάζει πιο αβέβαιο από ποτέ.