Στην οδό Τριπόδων 32, στο ιστορικότερο σοκάκι της Αθήνας, ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα «αθηναϊκά σπίτια» ετοιμάζεται να επιστρέψει στη ζωή. Το κτήριο που οι περισσότεροι γνωρίζουμε ως «οικία Κοκοβίκου»—το κινηματογραφικό σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας από τη θρυλική ταινία Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα—αποκτά ξανά φωνή, μορφή και λειτουργία. Το Υπουργείο Πολιτισμού, υλοποιώντας στρατηγική για τη δημιουργία πολιτιστικών πυρήνων στο κέντρο της πρωτεύουσας, προχωρά στην αποκατάσταση και επανάχρηση του μνημείου, μετατρέποντάς το σε σύγχρονο πολιτιστικό χώρο.

Η πρωτοβουλία αυτή δεν είναι απλώς ένα τεχνικό έργο συντήρησης. Είναι μια πράξη πόλης και μνήμης: προστατεύει την αρχιτεκτονική κληρονομιά, αναβαθμίζει τον δημόσιο χώρο της Πλάκας, ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα της Αθήνας και δημιουργεί έναν νέο προορισμό για κατοίκους και επισκέπτες. Με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση ύψους 1.700.000 € από το Πρόγραμμα «Αττική» – ΕΣΠΑ 2021–2027, το έργο επιδιώκει να αποδώσει στο μνημείο την ιστορική του εικόνα, να αναδείξει τον μνημειακό χαρακτήρα του και να το καταστήσει πλήρως προσβάσιμο.

Τι προβλέπει το έργο αποκατάστασης

• Αποκατάσταση του κελύφους και ανασύσταση του βασικού συνοδού διώροφου κτίσματος, ώστε να επανέλθει η τυπολογία της αθηναϊκής αυλής και να αναβαθμιστεί λειτουργικά όλο το σύνολο.
• Διαχείριση του μετώπου στην οδό Τριπόδων, ώστε το κτήριο να «ξαναδιαβάζεται» στο δρόμο με καθαρότητα, σεβόμενο την ιστορική του παρουσία.
• Συντήρηση των αρχαίων αρχιτεκτονικών λειψάνων που έχουν εντοπιστεί στο εσωτερικό και στον αύλειο χώρο, με πρόνοια για απρόσκοπτη θέαση από τους επισκέπτες.
• Καθολική προσβασιμότητα: παρεμβάσεις για να μπορεί κάθε επισκέπτης να βιώσει τον χώρο ισότιμα, χωρίς εμπόδια.
• Νέα χρήση: μετατροπή σε πολιτιστικό χώρο, με έμφαση στην προβολή ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου και δράσεις που συνδέουν την ιστορία του κτηρίου με τη ζώσα πολιτιστική ζωή.

Η αρχιτεκτονική και ιστορική ταυτότητα του κτηρίου

• Κλίμακα και δομή: τριώροφο κτήριο, συνολικής επιφάνειας 266 τ.μ., με ξύλινο συνεχές χαγιάτι σε όλες τις στάθμες—χαρακτηριστικό στοιχείο της πρώιμης οθωνικής περιόδου.
• Τυπολογία: ανήκει σε συγκρότημα με συνοδά κτήρια και εσωτερική αυλή, μια διάταξη που κυριάρχησε στην Πλάκα κατά την Οθωμανοκρατία.
• Χρονολόγηση: η παρουσία του κυρίως κτηρίου και των προσκτισμάτων τεκμηριώνεται την περίοδο 1836–1837.
• Παλίμψηστο μνήμης: στο κατώτερο επίπεδο και στον αύλειο χώρο διατηρούνται ορατά αρχαιολογικά κατάλοιπα σε στάθμη χαμηλότερη του ισογείου, που εμπλουτίζουν την αφήγηση του τόπου.
• Μεταγενέστερες επεμβάσεις: το ακίνητο έχει δεχθεί τροποποιήσεις (καθαιρέσεις συνοδών κτισμάτων και μανδρότοιχου), ανασκαφικές έρευνες σχεδόν σε όλο το οικόπεδο και επισκευές, με τη μορφή του να διασώζεται σε τεκμήρια εποχής.

Από «σκηνικό» σε ζωντανό πολιτιστικό προορισμό

Η αποκατάσταση της «οικίας Κοκοβίκου» έχει διττή στόχευση:

1. Διατήρηση και ανάδειξη ενός σπάνιου δείγματος αθηναϊκής κατοικίας, με σεβασμό στην αυθεντικότητα των υλικών και των μορφών.
2. Επανανοηματοδότηση του κτηρίου μέσα από τη χρήση του—ως χώρου πολιτισμού που θα φιλοξενεί προβολές ελληνικού κινηματογράφου και δράσεις που φέρνουν κοντά αρχιτεκτονική, ιστορία και τέχνη.

Η πρωτοβουλία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα παρεμβάσεων του Υπουργείου Πολιτισμού στην Πλάκα (π.χ. οικίες Κωλέττη, Παλαμά, «Σπίτι του Ελύτη», κτήριο στη Διοσκούρων 7 για το Μουσείο Καρόλου Κουν), με στόχο τη δημιουργία δικτύου κτηρίων για πολιτιστικές χρήσεις. Έτσι, αναδεικνύονται διαφορετικές εποχές και εκφάνσεις της αθηναϊκής Ιστορίας και διαμορφώνεται ένας συνεκτικός πολιτιστικός χάρτης στο ιστορικό κέντρο.

Γιατί έχει σημασία

• Πολιτιστική κληρονομιά: Σώζεται και επαναχρησιμοποιείται ένα μνημείο που συμπυκνώνει στρώματα αστικής και αρχιτεκτονικής ιστορίας.
• Αστική αναζωογόνηση: Η ανασύσταση της αυλής και του μετώπου της Τριπόδων βελτιώνει την εικόνα του δρόμου και την εμπειρία του πεζού.
• Προσβασιμότητα για όλους: Το μνημείο γίνεται ουσιαστικά επισκέψιμο, χωρίς αποκλεισμούς.
• Τουριστική και οικονομική ώθηση: Ένας νέος, αυθεντικός πόλος πολιτισμού στην Πλάκα ενισχύει το ενδιαφέρον για την Αθήνα πέρα από τα αυτονόητα.
• Σύγχρονη ταυτότητα: Η πόλη δεν «μουσειοποιεί» το παρελθόν της· το αξιοποιεί δημιουργικά στο παρόν.

Τι αλλάζει για τον επισκέπτη

• Καθαρή ανάγνωση της ιστορικής μορφής του κτηρίου.
• Ορατή και ασφαλής επαφή με τα αρχαιολογικά ίχνη στο εσωτερικό και στον αύλειο χώρο.
• Προγράμματα και προβολές που συνδέουν τον χώρο με τον ελληνικό κινηματογράφο—τιμώντας και τη λαϊκή μνήμη που συνοδεύει την «οικία Κοκοβίκου».
• Άνετη πρόσβαση και εξυπηρετήσεις για όλους.

Η αποκατάσταση της «οικίας Κοκοβίκου» δεν είναι μόνο ένα έργο διάσωσης. Είναι μια δεσμευτική υπόσχεση ότι η Αθήνα μπορεί να σέβεται το αποτύπωμά της και, ταυτόχρονα, να το ενεργοποιεί για το σήμερα. Με μελετημένες επεμβάσεις, χρηματοδότηση που εξασφαλίζει ποιότητα και διάρκεια, και με ξεκάθαρη στόχευση στη λειτουργική επανάχρηση, το μνημείο παύει να είναι μια σιωπηλή μνήμη και γίνεται χώρος εμπειρίας.

Μαζί με τις παράλληλες παρεμβάσεις σε συγγενή ιστορικά κτήρια της Πλάκας, συγκροτείται ένα δυναμικό πολιτιστικό δίκτυο που αναδεικνύει τις πολλαπλές όψεις της πόλης: από την αρχαιότητα και τον νεότερο αστικό βίο έως την έβδομη τέχνη που χάρισε στην «οικία Κοκοβίκου» τη θέση της στο συλλογικό φαντασιακό. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς μια ωραία αναστήλωση· είναι μια νέα πολιτιστική στάση για την Αθήνα: σεβασμός στο μνημείο, πρόσβαση για όλους, ζωντανές χρήσεις, και μια Πλάκα που παραμένει ιστορική ακριβώς επειδή συνεχίζει να ζει.

οικία ΚοκοβίκουΠλάκαΤριπόδων