Κάθε φθινόπωρο, λίγο πριν ο Οκτώβριος μας αποχαιρετήσει, τα ρολόγια μας θυμίζουν πως ο χρόνος —όσο απόλυτος κι αν μοιάζει— μπορεί να είναι και σχετικός. Η αλλαγή της ώρας, ένα μέτρο που εφαρμόζεται εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, επιστρέφει την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025, σηματοδοτώντας τη μετάβαση στη χειμερινή ώρα. Έτσι, στις 04:00 τα ξημερώματα, οι δείκτες θα γυρίσουν μία ώρα πίσω, στις 03:00, χαρίζοντάς μας έναν… «παραπάνω» κύκλο ύπνου, αλλά και υπενθυμίζοντας μια συζήτηση που παραμένει ανοιχτή: έχει πια νόημα η διαχρονική αυτή πρακτική;

Η αλλαγή ώρας καθιερώθηκε ως ευρωπαϊκό μέτρο εξοικονόμησης ενέργειας, όταν η κατανάλωση ηλεκτρισμού αποτελούσε κρίσιμο παράγοντα για την οικονομία και την καθημερινότητα. Σήμερα, όμως, με την τεχνολογική πρόοδο, τις νέες μορφές ενέργειας και τις διαφοροποιημένες συνήθειες εργασίας, πολλοί αναρωτιούνται αν το μέτρο έχει πλέον ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Ωστόσο, μέχρι να ληφθεί επίσημη απόφαση για την κατάργησή του, η παράδοση συνεχίζεται με μαθηματική ακρίβεια – και η Ευρώπη ολόκληρη “γυρίζει τον χρόνο πίσω” για άλλη μια χρονιά.

Πότε αλλάζει η ώρα

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τα ξημερώματα της Κυριακής 26 Οκτωβρίου 2025, η θερινή ώρα παύει να ισχύει, βάσει της Οδηγίας 2000/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δείκτες των ρολογιών μετακινούνται από τις 04:00 στις 03:00, ώστε να εναρμονιστεί η χώρα με το κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Η χειμερινή ώρα θα παραμείνει σε ισχύ έως το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαρτίου 2026, όταν θα επανέλθει η θερινή ώρα, εκτός αν ως τότε αποφασιστεί οριστική αλλαγή του καθεστώτος από τα ευρωπαϊκά όργανα — συζήτηση που παραμένει ενεργή εδώ και αρκετά χρόνια.

Ιστορική Αναδρομή της Αλλαγής Ώρας

Η ιδέα της αλλαγής ώρας δεν είναι νέα. Η πρώτη εφαρμογή της έγινε το 1916 στη Γερμανία, εν μέσω Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Στόχος ήταν να εξοικονομηθεί ενέργεια, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή πολεμικού υλικού χωρίς μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Η πρακτική υιοθετήθηκε σύντομα και από άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αλλά και αργότερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στην Ελλάδα, η αλλαγή της ώρας εφαρμόστηκε δοκιμαστικά το 1932, από τις 6 Ιουλίου έως την 1η Σεπτεμβρίου. Τότε, τα ρολόγια μετακινήθηκαν μία ώρα μπροστά, με στόχο να αυξηθεί ο χρόνος φυσικού φωτισμού κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η οριστική καθιέρωση ήρθε δεκαετίες αργότερα, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εναρμόνισης και της προσπάθειας για ενεργειακή εξοικονόμηση.

Από το 1996, με την πανευρωπαϊκή ρύθμιση, τα κράτη της Ε.Ε. υιοθέτησαν ένα κοινό σύστημα:

• Την Άνοιξη (τελευταίο Σαββατοκύριακο Μαρτίου) τα ρολόγια πηγαίνουν μία ώρα μπροστά,
• Το Φθινόπωρο (τελευταίο Σαββατοκύριακο Οκτωβρίου) πηγαίνουν μία ώρα πίσω.

 Ο Σκοπός και οι Αμφισβητήσεις

Η αλλαγή της ώρας ξεκίνησε με ενεργειακή λογική – να αξιοποιείται περισσότερο το φυσικό φως της ημέρας. Στις αρχές του 20ού αιώνα, το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν δαπανηρό και η κατανάλωσή του περιορισμένη. Έτσι, μια ώρα παραπάνω ήλιου σήμαινε μικρότερο λογαριασμό ρεύματος.

Σήμερα, ωστόσο, το ενεργειακό όφελος αμφισβητείται. Μελέτες δείχνουν πως η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ελάχιστη, ενώ η αλλαγή της ώρας επηρεάζει αρνητικά τον ανθρώπινο βιορυθμό, προκαλώντας διαταραχές ύπνου, μειωμένη συγκέντρωση και κόπωση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη εξετάσει την κατάργηση του μέτρου, προτείνοντας στα κράτη-μέλη να επιλέξουν μία σταθερή ώρα (θερινή ή χειμερινή). Ωστόσο, καμία οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω των διαφορών στο γεωγραφικό μήκος και της ανάγκης συντονισμού μεταξύ των χωρών.

Η αλλαγή της ώρας είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνική ρύθμιση των δεικτών των ρολογιών. Είναι ένα σύμβολο της σχέσης μας με τον χρόνο, της προσπάθειας του ανθρώπου να τον «μετρήσει», να τον «διορθώσει» και να τον «εκμεταλλευτεί». Από το 1916 μέχρι σήμερα, η πρακτική αυτή πέρασε μέσα από πολέμους, ενεργειακές κρίσεις και τεχνολογικές επαναστάσεις, παραμένοντας ένα κοινό ευρωπαϊκό τελετουργικό δύο φορές τον χρόνο.

Αν θα συνεχίσουμε να γυρίζουμε τα ρολόγια μας πίσω κάθε Οκτώβρη ή αν θα σταθεροποιηθούμε σε μία μόνιμη ώρα, είναι κάτι που θα αποφασίσει η Ευρώπη του αύριο. Μέχρι τότε, το βράδυ του Σαββάτου θυμηθείτε να γυρίσετε τους δείκτες μία ώρα πίσω – και ίσως, για μια στιγμή, να σκεφτείτε πόσο διαφορετικά βιώνουμε τον χρόνο, όταν τον έχουμε «λίγο περισσότερο».