Ένα νέο ουράνιο σώμα, ο κομήτης 3I/ATLAS, κατευθύνεται προς το εσωτερικό του Ηλιακού Συστήματος με ταχύτητα που κόβει την ανάσα — πάνω από 220.000 χλμ./ώρα (περίπου 61 km/s). Η ανακάλυψή του (1 Ιουλίου 2025) άναψε αμέσως τη συζήτηση: πρόκειται για ακόμη ένα σπάνιο διαστρικό αντικείμενο, το τρίτο που εντοπίζεται ποτέ, μετά τα 1I/ʻOumuamua (2017) και 2I/Borisov (2019). Μαζί με τον ενθουσιασμό ήρθαν και οι υπερβολές: εικασίες περί «εξωγήινου ιπτάμενου αντικειμένου» που «κρύβεται» σκόπιμα από τα τηλεσκόπια.

Η επιστημονική εικόνα, όμως, είναι πολύ πιο γήινη — και εξίσου συναρπαστική. Όλα τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν έναν φυσικό, ενεργό κομήτη από άλλο πλανητικό σύστημα, σε υπερβολική τροχιά (δεσμευμένος από κανένα άστρο), που θα περάσει σε ασφαλέστατη απόσταση από τη Γη. Το 3I/ATLAS μάς προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία: να μελετήσουμε από κοντά υλικό που σχηματίστηκε εκτός του δικού μας Ηλιακού Συστήματος και να συγκρίνουμε «συνταγές» πλανητικής γέννησης σε κλίμακα Γαλαξία.

Τι ακριβώς είναι το 3I/ATLAS;

• Ονομασία: 3I/ATLAS. Το «3I» δηλώνει ότι είναι το τρίτο interstellar (διαστρικό) αντικείμενο που καταγράφεται. Το «ATLAS» προέρχεται από την ερευνητική διάταξη ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System), που το εντόπισε.
• Καταγωγή: Οι μετρήσεις της τροχιάς του δείχνουν εκτός Ηλιακού Συστήματος. Η τροχιά είναι υπερβολική (εκκεντρότητα > 1), άρα το αντικείμενο δεν είναι βαρυτικά δεσμευμένο από τον Ήλιο.
• Κατεύθυνση: Προσεγγίζει γενικά από την περιοχή του αστερισμού Τοξότη, κοντά στο κεντρικό τμήμα του Γαλαξία μας.

Πώς και πότε το εντοπίσαμε

• Ανακάλυψη: 1 Ιουλίου 2025 από το τηλεσκόπιο ATLAS στο Ρίο Ουρτάδο της Χιλής, με αναφορά στο Minor Planet Center.
• Αναδρομικές εικόνες (pre-discovery): Βρέθηκαν λήψεις που φτάνουν πίσω ως τις 14 Ιουνίου, από άλλα τηλεσκόπια του ATLAS και από το Zwicky Transient Facility (Παλομάρ, Καλιφόρνια). Αυτές βελτίωσαν θεαματικά τον υπολογισμό της τροχιάς.
• Ταχύτητα: ~217.000 χλμ./ώρα (≈ 135.000 mph), που θα αυξάνεται όσο πλησιάζει στον Ήλιο.

Τροχιά, χρονισμός και προσέγγιση

• Περιήλιο (η κοντινότερη απόσταση από τον Ήλιο): γύρω στις 30 Οκτωβρίου 2025 (ή αρχές Νοεμβρίου), σε απόσταση περίπου 1,4 AU (~210 εκατ. χλμ.) — λίγο εντός της τροχιάς του Άρη.
• Ελάχιστη απόσταση από τη Γη: οι λύσεις της τροχιάς δίνουν τιμές γύρω στα 1,8 AU (~270 εκατ. χλμ.). Σε ορισμένες εκτιμήσεις αναφέρεται 1,6 AU (240 εκατ. χλμ.). Σε κάθε περίπτωση, πάρα πολύ μακριά για οποιονδήποτε κίνδυνο.
• Ορατότητα: Αναμένεται να παραμείνει προσβάσιμο σε επίγεια τηλεσκόπια ως τον Σεπτέμβριο 2025· στη συνέχεια θα πλησιάσει οπτικά τον Ήλιο και θα «χαθεί» προσωρινά λόγω λάμψης. Επαναεμφάνιση προβλέπεται στις αρχές Δεκεμβρίου 2025, για νέο κύμα παρατηρήσεων.

Μέγεθος και φυσικές ιδιότητες: τι δείχνει ο Hubble

Η αρχική ειδησεογραφία εμφάνισε μεγάλες αποκλίσεις στις εκτιμήσεις διαμέτρου (από ~11 χλμ. έως και πάνω από 20 χλμ.). Οι πιο προσεκτικές μετρήσεις, όμως, προέρχονται από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble (21 Ιουλίου 2025), που απεικόνισε ένα δακρυόσχημο νέφος σκόνης (κόμη) γύρω από τον παγωμένο πυρήνα:

• Άνω όριο διαμέτρου πυρήνα: περίπου 5,6 χλμ.
• Κάτω πιθανό όριο: μπορεί να είναι ακόμη και κοντά στα 320 μ.
  Με απλά λόγια: ο κομήτης είναι ενεργός (εκλύει αέρια και σκόνη καθώς θερμαίνεται), άρα ταξινομείται σαφώς ως κομήτης — όχι ως «γυμνός» αστεροειδής.

Γιατί τον λέμε «διαστρικό»

Η υπογραφή του είναι η υπερβολική τροχιά: η ταχύτητα και η γεωμετρία του δεν επιτρέπουν «κλειστή» περιφορά γύρω από τον Ήλιο. Το 3I/ATLAS θα περάσει και θα φύγει πίσω στο μεσοαστρικό κενό, όπως συνέβη με το 1I/ʻOumuamua και το 2I/Borisov. Αυτό σημαίνει ότι το υλικό του σχηματίστηκε σε άλλο πρωτοπλανητικό δίσκο και εκτινάχθηκε έξω από το μητρικό του σύστημα — πιθανότατα έπειτα από βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με γίγαντες πλανήτες.

Οι «εξωγήινες» εικασίες: τι ισχύει και τι όχι

Κυκλοφόρησαν δηλώσεις ότι το αντικείμενο θα μπορούσε να είναι «ελεγχόμενο από εξωγήινους» και ότι «κρύβεται» από τα τηλεσκόπια. Τέτοια σενάρια δεν υποστηρίζονται από τα δεδομένα:

Η «απόκρυψη» εξηγείται απλά από τη γεωμετρία παρατήρησης κοντά στον Ήλιο και από τη μεταβλητή λαμπρότητα ενός ενεργού κομήτη.

Οι τροχιακοί υπολογισμοί ευθυγραμμίζονται με βαρυτική κίνηση χωρίς ενδείξεις ώθησης/ελιγμών.

Η μορφολογία (κόμη και ουρά σκόνης) είναι τυπική κομήτη που θερμαίνεται.
Η επιστημονική συναίνεση αυτή τη στιγμή είναι σαφής: φυσικός διαστρικός κομήτης χωρίς καμία απειλή για τη Γη.

Τι γνωρίζουμε μέχρι τώρα — συγκεντρωτικά

• Τρίτος καταγεγραμμένος διαστρικός επισκέπτης (μετά 1I και 2I).
• Ανακάλυψη: 1/7/2025 (ATLAS, Χιλή)· pre-discovery εικόνες έως 14/6.
• Ταχύτητα: ~217.000 χλμ./ώρα (≈ 61 km/s).
• Περιήλιο: ~30/10/2025 (1,4 AU).
• Πλησιέστερα στη Γη: ~1,6–1,8 AU (πολύ μακριά, καμία απειλή).
• Ορατότητα: έως Σεπτέμβριο 2025 (επίγεια τηλεσκόπια), επιστροφή παρατηρησιμότητας αρχές Δεκεμβρίου 2025.
• Μέγεθος πυρήνα (Hubble): ≤ 5,6 χλμ. (ίσως έως και 0,32 χλμ.).
• Φύση: ενεργός κομήτης (όχι αστεροειδής), σε υπερβολική τροχιά.

Συχνές ερωτήσεις — με απλές απαντήσεις

• Από πού ήρθε; Από άλλο πλανητικό σύστημα· περιπλανήθηκε στο μεσοαστρικό χώρο επί εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια πριν φτάσει σε μας.
• Γιατί ξέρουμε ότι δεν είναι «δικό μας»; Γιατί κινείται πολύ γρήγορα και σε υπερβολική τροχιά: δεν «κλείνει» γύρω από τον Ήλιο.
• Είναι επικίνδυνο; Όχι. Η ελάχιστη απόσταση από τη Γη είναι εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα.
• Είναι αστεροειδής ή κομήτης; Κομήτης. Έχει παγωμένο πυρήνα και κόμη (νέφος αερίων/σκόνης).
• Θα τον ξαναδούμε; Ναι, μετά τη σύνοδό του με τον Ήλιο αναμένεται να ξαναφανεί στις αρχές Δεκεμβρίου 2025 — και μετά θα χαθεί για πάντα στο σκοτάδι μεταξύ των άστρων.

Ο 3I/ATLAS δεν είναι «εχθρικός εισβολέας». Είναι ένας αγγελιοφόρος από μακριά, που μας φέρνει δείγματα ύλης φτιαγμένης αλλού, σε άλλες «κουζίνες» πλανητογένεσης του Γαλαξία. Η ασφαλής διέλευσή του μάς επιτρέπει να τον παρακολουθήσουμε με νηφαλιότητα και περιέργεια: να μετρήσουμε τη σύστασή του, να κατανοήσουμε την εξέλιξη της δραστηριότητάς του, να τον συγκρίνουμε με τους κομήτες του δικού μας Ηλιακού Συστήματος και με τους προηγούμενους διαστρικούς επισκέπτες.

Μέσα στον θόρυβο των υπερβολών, τα ψύχραιμα δεδομένα είναι η καλύτερη πυξίδα. Κι αυτά λένε ότι μπροστά μας έχουμε μια μοναδική επιστημονική ευκαιρία — να κοιτάξουμε, έστω για λίγο, πέρα από τη «γειτονιά» μας και να μάθουμε πώς δουλεύει ο Γαλαξίας, ένα κομμάτι τη φορά

3I/ATLAS